آشنایی با آرتروز و انواع آن

آرتریت (التهاب مفاصل) به التهاب دردناک در ناحیه مفاصل گفته می‌شود که یکی از بزرگترین معضلاتی است که افراد به مرور زمان و با گذشت سن با آن مواجه می‌شوند. طبق آخرین آمار، حدود سه‌چهارم افراد میانسال و سالخورده به آرتروز مبتلا هستند. شایع‌ترین دردهای ناشی از آرتروز در نواحی زانو، لگن، ستون فقرات و دست دیده می‌شود.

مؤسسه ملی بهداشت آمریکا اعلام کرد که استئوآرتریت (آرتروز)، آرتریت روماتویید، آرتریت عفونی، ورم مفاصل پسوریاتیک و نقرس، ۵ گروه عمده آرتریت محسوب می‌شوند. طبقه‌بندی آرتریت، راهکارهای مناسبی را برای تشخیص گروه هدف و اتخاذ درمان مناسب پیش‌روی پزشکان قرار می‌دهد.

• استئو آرتریت (آرتروز)

آرتروز شایع‌ترین نوع آرتریت است. این التهاب دردناک باعث تورم و اختلال حرکت مفاصل می‌شود و معمولاً در ناحیه دست، زانو، لگن و ستون‌مهره‌ها بیشتر است. ۳ عامل اضافه‌وزن، سن و آسیب‌دیدگی مفاصل، مهم‌ترین دلایل بروز آرتروز هستند.

• آرتریت روماتویید

دومین نوع رایج آرتریت، آرتریت‌روماتویید نام دارد. این شکل از آرتریت نوعی اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم‌ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم حمله می‌کند. این اختلال اغلب از میانسالی آغاز می‌شود و با درد، تورم، سفتی عضلات و مفاصل و اختلال حرکتی همراه است. آرتریت‌روماتویید معمولاً به مچ دست و انگشتان حمله می‌کند. التهاب ناشی از آرتریت‌روماتویید به‌راحتی می‌تواند به بخش‌های دیگر بدن ازجمله چشم‌ها، دهان و ریه حمله کند. این بیماری از طریق دارو و جراحی قابل درمان است.

• آرتریت عفونی
عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی گسترش یافته از بخش‌های دیگر بدن به آرتریت عفونی منجر می‌شوند. علائم آرتریت عفونی شامل درد شدید مفاصل، قرمزی و تورم مفاصل، تب و لرز و دردناک شدن ناحیه عفونی است.

• ورم مفاصل پسوریاتیک

معمولاً این اختلال بیشتر در افرادی دیده می‌شود که به بیماری پوستی پسوریازیس مبتلا هستند که هر دو جزو بیماری‌های خودایمنی محسوب می‌شوند. ورم شدید مفاصل به مرور زمان باعث ناتوانی بیمار می‌شود. معمولاً تنها راه درمان در این مورد، تعویض مفصل است.

• نقرس

پنجمین شکل رایج آرتریت، نقرس است که به‌راحتی قابل پیشگیری است. در این بیماری انگشتان دست و پا متورم، قرمز، داغ، سفت و دردناک می‌شوند. بیماری در مرحله پیشرفته به مچ‌پا، پاشنه، زانو و آرنج حمله می‌کند. نقرس زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شروع به تولید اسید اوریک می‌کند. اسید اوریک از ماده‌ای به نام پورین تولید می‌شود. این ماده در مواد غذایی مانند جگر، لوبیا و نخودفرنگی وجود دارد. عواملی از قبیل سابقه خانوادگی، اضافه‌وزن، رژیم غذایی پر پروتیین و مصرف الکل باعث بروز نقرس می‌شوند. احتمال ابتلای مردان به نقرس بیشتر است.

شیر کم‌چرب سرعت پیشرفت آرتروز را کند می‌کند
تحقیقات نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین مواد غذایی کاهش‌دهنده التهاب مفاصل، شیر کم‌چرب یا فاقد چربی است که پیشرفت آرتروز در زانوی زنان را کاهش می‌دهد. در این بررسی ۱۲۶۰ زن و ۹۰۰ مردی که از آرتروز مفصل رنج می‌بردند در طول ۴ سال مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان می‌دهد که پیشرفت بیماری در زنانی که به‌طور مرتب شیر کم‌چرب یا بدون چربی مصرف می‌کردند، بسیار آهسته بود.

کلم بروکلی از تخریب غضروف‌ها جلوگیری می‌کند
مطالعات محققان انگلیسی نشان می‌دهد که کلم بروکلی از بروز آرتروز و تخریب غضروف‌ها جلوگیری می‌کند و رژیم ۲ هفته‌ای آن در درمان این عارضه‌ها مؤثر است. یک آنزیم در بدن وجود دارد که باعث تخریب غضروف‌ها می‌شود؛ کلم بروکلی مانع تأثیر مخرب این آنزیم می‌شود.

در این آزمایش، ۲۰ داوطلبی که برای عمل زانو درنظر گرفته شده بودند، قبل از عمل جراحی به مدت ۲ هفته از رژیمی استفاده کردند که در آن مصرف روزانه ۱۰۰ گرم بروکلی توصیه شده بود. پس از ۲ هفته نتایج کاملاً شگفت‌انگیز بود چراکه درصد قابل‌توجهی از بیماری بهبود یافته بود.

مدیر این پروژه تحقیقاتی به بیماران مبتلا به آرتروز توصیه کرد از رژیمی استفاده کنند که در آن مقدار بالایی از کلم بروکلی گنجانده شده باشد و درصورتی که با طعم آن مشکل دارند، مصرف روزی ۱۰۰ گرم نیز کفایت می‌کند.

اضافه‌وزن، یکی از مهم‌ترین دلایل بروز آرتروز
معمولاً درمان‌های متفاوتی ازجمله درمان‌های فیزیکی، تغییرات رژیم‌غذایی، ورزش، طب‌گیاهی و مکمل‌های غذایی برای کاهش درد ناشی از آرتروز تجویز می‌شود.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که مهم‌ترین دلیل بروز آرتروز، اضافه‌وزن است و افراد چاق معمولاً به آرتروز زانو مبتلا هستند.

در این تحقیقات، مبتلایان به آرتروز به ۳ گروه تقسیم شده‌اند، از یک گروه خواسته شد که تمرینات خاصی را انجام دهند، به گروه دوم یک رژیم غذایی خاص تجویز شد و از گروه سوم خواسته شد که همراه با رژیم غذایی و تمرینات خاص، لاغر شوند. در یک بازه زمانی مشخص، نشانه‌های آرتروز در گروه سوم به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته بود.

محققان بر این باورند که با انتخاب الگوی مناسب زندگی، به‌راحتی می‌توان این عارضه شایع را کنترل کرد و دستیابی به وزن مناسب، مهم‌ترین قدم در این راه است.

برخی از توصیه‌های پزشکان برای جلوگیری از بروز آرتروز عبارتند از:

- ورزش منظم روزانه به مدت حداقل ۳۰ دقیقه

- انجام حرکات کششی در طول روز

- اجتناب از حمل اشیای سنگین

- استفاده از تشک طبی و استاندارد

- اجتناب از نشستن طولانی‌مدت پشت رایانه

- پوشیدن لباس گرم در روزهای سرد

- نوشیدن مقدار کافی آب در روز

- درمان انواع کم‌خونی

- آگاهی از علائم آرتروز

- خوردن صبحانه کامل

- کنترل استرس

- خواب کافی

- محافظت از مفاصل



موادغذایی که در درمان آرتروز مفید هستند، عبارتند از:

کلم بروکلی، انواع سبزی‌ها، اسید چرب امگا ۳، استفاده از انواع ماهی، نخودفرنگی، حبوبات، کدو، خربزه، گردو، بادام، لبنیات، سیب‌زمینی، ذرت، آناناس، انگور قرمز، توت‌فرنگی، هلو، تمشک، انبه، کیوی، پرتقال، طالبی، زنجبیل، زردچوبه و روغن‌زیتون. منبع: پایگاه آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت