|
سرطان پستان، سرطانی است که در بافت پستان شامل مجاری (لوله‌هایی که شیر را به نوک پستان منتقل میکند) و لوبول‌ها (غدد تولیدکننده شیر) ایجاد میشود. این سرطان هم در زنان و هم در مردان ایجاد میشود. اما در مردان بندرت دیده میشود.
اغلب توده‌های پستان خوش‌خیم اند. به این معنی که آنها سرطانی نیستند. این توده‌ها، رشد غیرطبیعی در بافت پستان هستند ولی به سایر قسمت‌های خارج از پستان گسترش نمی‌یابند و تهدیدکننده حیات نمی‌باشند. ولی اغلب این توده‌های خوش‌خیم شانس و احتمال ابتلای فرد به سرطان سینه را افزایش میدهند.
با وجودی که علت قطعی سرطان سینه شناخته شده نیست، ولی ریسک فاکتور و عوامل خطر مشخصی مرتبط با بیماری شناخته شده‌اند. عامل خطرساز، هر چیزی است که شانس فرد را برای ابتلاء به بیماری مثل سرطان افزایش میدهد. انواع مختلف سرطان، ریسک فاکتورهای متفاوتی دارند. بعضی از این عوامل خطرساز مثل سیگار کشیدن، الکل و رژیم غذایی قابل تغییر بوده و بستگی به نحوه زندگی فرد دارد. ولی سایر عوامل مثل سن، نژاد و جنس یا سابقه خانوادگی ثابت و غیرقابل تغییرند. ولی داشتن یک عامل خطرساز و یا حتی چند مورد به این معنی نیست که فرد به بیماری دچار میشود.
با وجودی که بسیاری از این ریسک فاکتورها شانس ابتلاء و پیشرفت سرطان سینه را افزایش میدهند، هنوز مشخص نیست که دقیقاً این عوامل چگونه باعث سرطانی شدن سلول‌ها میشوند. به نظر می‌رسد هورمون نقش بسیار مهمی در بعضی از انواع سرطان سینه ایفا میکند ولی نحوه ایجاد و روند آن بهطور کامل شناخته‌شده نیست.
- عوامل خطرزای سرطان پستان
• سن: احتمال ابتلاء به سرطان پستان با بالا رفتن سن زن بیش‌تر میشود.
• سابقه فردیِ ابتلاء به سرطان پستان: زنی که پیش از این در یک پستان سرطان داشته، برای ابتلاء به سرطان در پستان دیگر خطر بیش‌تری او را تهدید میکند.
• سابقه خانوادگی: اگر مادر، خواهر، و یا دختر زنی در گذشته سرطان پستان داشته باشد، خطر ابتلای وی به سرطان پستان بیش‌تر است. این خطر در صورتی‌‌‌‌‌‌‌که آن عضو خانواده پیش از چهل سالگی به سرطان پستان مبتلا شده باشد بیش‌تر است. سابقه سرطان پستان در سایر افراد فامیل (چه خانواده مادری و چه خانواده پدری) هم، خطر ابتلای زن را بالا می‌‌‌‌‌‌‌برد.
• تغییرات ویژه در پستان: بعضی از زنان سلول‌‌‌‌‌‌‌هایی در پستان خود دارند که زیر میکروسکوپ غیرعادی بهنظر می‌‌‌‌‌‌‌آیند. داشتن انواع خاصی از این موارد غیرعادی خطر ابتلاء به سرطان پستان را افزایش میدهند.
• تغییرات در ژن: تغییرات در بعضی ژن‌های خاص خطر ابتلاء به سرطان پستان را افزایش میدهد. این ژن‌‌‌‌‌‌‌ها عبارتند از BRCA1، BRCA2، و چند ژن دیگر.
• سابقه باروری و یائسگی
o هر چقدر سن زن هنگام زایمان اول بالاتر باشد، احتمال ابتلای وی به سرطان پستان هم بیش‌تر است.
o زنانی که اولین بار قبل از دوازده سالگی قاعده شده باشند برای ابتلاء به سرطان پستان در معرض خطر بیش‌تری هستند.
o در زنانی که بالاتر از سن ۵۵ سالگی یائسه میشوند خطر ابتلاء به سرطان پستان بیش‌تر است.
o در زنانی که هرگز بچه‌دار نشده‌اند خطر ابتلاء به سرطان پستان بیش‌تر است.
o زنانی که پس از یائسگی تحت هورمون‌درمانی یائسگی با استروژن به‌‌‌‌‌‌‌علاوه پروژستین باشند، در معرض خطر بیش‌تری هستند.
o بنا بر مطالعات گسترده، هیچ ارتباطی بین سقط جنین یا حاملگی ناموفق با سرطان پستان وجود ندارد.
• نژاد: بروز سرطان پستان در زنان سفیدپوست بیش‌تر از زنان لاتین تبار، آسیایی یا آفریقایی است.
• پرتودرمانی قفسه سینه: زنانی که زیر سی سالگی در قفسه سینه پرتودرمانی شده‌اند (از جمله خود پستانها) در معرض خطر بیش‌تری هستند.
• تراکم پستان: بافت پستان گاه متراکم و یا پرچربی است. زنان مسن‌‌‌‌‌‌‌تری که ماموگرام آنها تراکم بیش‌تری را نشان دهد، در معرض خطر بیش‌تری هستند.
• اضافه وزن یا چاقی مفرط پس از یائسگی: احتمال ابتلاء به سرطان پستان پس از یائسگی در زنانی که اضافه وزن دارند یا مبتلا به چاقی هستند بیش‌تر است.
• کمبود فعالیت بدنی (فیزیکی): زنانی که در طول عمرشان فعالیت فیزیکی کم‌تری دارند احتمال ابتلای آنها به سرطان پستان بیش‌تر است. فعالیت بدنی همراه با جلوگیری از اضافه وزن و چاقی مفرط، خطر ابتلاء را کاهش میدهد.
• مصرف الکل: بنا بر مطالعات، هرچه مصرف الکل در زنی بیش‌تر باشد، خطر ابتلای وی به سرطان پستان هم بیش‌تر است.
غربالگری
غربالگری سرطان پستان پیش از اینکه علائم آن بروز کند حائز اهمیت است. غربالگری به پزشکان کمک میکند تا بیماری را زود تشخیص دهند و درمان کنند. پزشک شما شاید یکی از این آزمایش‌های غربالگری را برای سرطان پستان به شما پیشنهاد کند:
* ماموگرام برای غربالگری
برای شناسایی زودهنگام سرطان پستان
• زنان از ۴۰ سالگی و بالاتر، هرسال یا هر ۲ سال یک‌‌‌‌‌‌‌بار ماموگرافی کنند. ماموگرام تصویر پستان است که با اشعه ایکس گرفته میشود.
• زنانی که هنوز به چهل سالگی نرسیده‌اند و عوامل خطرزا دارند باید از پزشک خود بپرسند که به ماموگرام احتیاج دارند یا خیر و فاصله ماموگرافی‌‌‌‌‌‌‌ها چقدر باید باشد.
ماموگرام معمولاً توده پستان را پیش از اینکه حس شود نشان میدهد. ماموگرام همچنین لکه‌های ریز کلسیم را نشان میدهد. به این لکهها میکروکلسیفیکیشن (Microcalcifications) میگویند. توده و یا لکهها معمولاً موجب سرطان، سلول‌های پیش سرطانی (Precancerous)، و یا عوارض دیگر میشوند. برای تشخیص وجود سلول‌های غیرعادی، به آزمایش‌های بیش‌تری نیاز است.
اگر در ماموگرام شما منطقه غیرعادی مشاهده شود، به عکس اشعه ایکس بیش‌تری نیاز است. بعید نیست به نمونه‌‌‌‌‌‌‌برداری (بیوپسی) هم نیاز باشد. نمونه‌‌‌‌‌‌‌برداری تنها راه تشخیص قطعی سرطان است. ماموگرام بهترین ابزار پزشک جهت تشخیص زودهنگام سرطان پستان است.
* معاینه بالینی سرطان پستان توسط پزشک
* معاینه شخصی پستان
برای بررسی هرگونه تغییرات در پستانها بهتر است خودتان پستانها را بهطور ماهیانه معاینه کنید. لازم به ذکر است که با بالا رفتن سن، عادت ماهانه، حاملگی، یائسگی، یا استفاده از قرص ضدحاملگی یا سایر هورمون‌‌‌‌‌‌‌ها هم بعید نیست تغییراتی به‌وجود آید. احساس کمی برآمدگی یا غیرهموار بودن طبیعی است. همچنین تورم و حساسیت به لمس درست پیش از شروع و در طول عادت ماهانه هم رایج است. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در پستانها باید با پزشک مشورت کنید. البته معاینه شخصی پستان جای ماموگرام برای غربالگری و معاینه بالینی منظم پستان را نمی‌گیرد. هیچ مطالعه‌ای نشان نداده که معاینه شخصی پستان باعث کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان شده باشد.
علائم رایج سرطان پستان عبارتند از:
• تغییر در حس (لمس کردن) پستان یا نوک پستان
• برآمدگی یا سفت شدن پستان یا نزدیک پستان و یا ناحیه زیر بغل
• حساسیت نوک پستان در لمس یا لطافت نوک پستان
• تغییر در ظاهر پستان یا نوک پستان
• تغییر در اندازه یا شکل پستان
• فرو رفتگی نوک پستان به داخل
• پوست پستان، هاله پستان، یا نوک پستان ممکن است متورم یا قرمز و یا پوسته پوسته شود. ممکن است مانند پوست پرتقال خلل و فرج پیدا کند.
• ترشح (مایع) از نوک پستان
سرطان پستان در مراحل اولیه معمولاً دردی ندارد. اما در صورت وجود هر نوع درد یا علامتی که برطرف نمی‌‌‌‌‌‌‌شود باید به پزشک مراجعه کرد. در بیش‌تر موارد، این علائم مربوط به سرطان نیستند. مشکلات دیگر هم موجب درد میشوند. هر زنی که این علائم را دارد باید با پزشک صحبت کند تا مشکل اصلی هر چه زود‌‌‌‌‌‌‌تر تشخیص و درمان شود.
تشخیص
اگر علائمی دارید و یا نتیجه آزمایش‌های غربالگری حاکی از سرطان است، پزشک باید بفهمد که این نتایج و علائم از سرطان است و یا از مشکلات دیگرناشی میشود. پزشک شاید از شما درباره سابقه پزشکی خود و خانواده‌تان بپرسد. یا معاینه فیزیکی شوید. پزشک ممکن است شما را برای ماموگرام یا سایر عکسبرداری‌‌‌‌‌‌‌ها بفرستد.
- ماموگرام تشخیصی: ماموگرام تشخیصی در واقع عکس اشعه ایکس از پستان است. ماموگرام تشخیصی تصاویر واضح‌تر و با جزئیات بیش‌تری از مناطقی ارائه میدهد که در ماموگرام غربالگری غیرعادی بهنظر آمده‌اند. پزشک از ماموگرام برای بررسی بیش‌تر تغییرات پستان مانند برآمدگی (توده)، درد، ترشح از نوک پستان، یا تغییر در اندازه و شکل استفاده میکند. ماموگرام تشخیصی معمولاً از قسمت به‌خصوصی از پستان تهیه میشود. همچنین در آن از تکنیک‌های ویژه‌ای استفاده میشود و دید بهتری نسبت به ماموگرام برای غربالگری ارائه میدهد.
- سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی امواج صوتی ارسال میکند که انسان نمی‌شنود. این امواج به بافت‌‌‌‌‌‌‌ها می‌خورند و برمی‌‌‌‌‌‌‌گردند. کامپیوتر هم با استفاده از پژواک این امواج، عکسی را تهیه میکند. پزشک این عکس‌‌‌‌‌‌‌ها را در مانیتور می‌بیند. این عکس‌‌‌‌‌‌‌ها نشان میدهند که توده توپر یا پر از مایع یا ترکیبی از هردوست. به محفظه کیسه مانندی که پر از مایع باشد کیست میگویند. کیست سرطان نیست. اما توده توپر شاید سرطان باشد. سونوگرافی را می‌‌‌‌‌‌‌توان به‌‌‌‌‌‌‌همراه ماموگرام انجام داد.
- تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی) : در تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی - MRI) از مغناطیس قوی استفاده می‌کنند که به کامپیوتر متصل است. ام.آر.آی تصاویر دقیق و با جزئیاتی از بافت پستان تهیه میکند.
- نمونه‌‌‌‌‌‌‌برداری (بیوپسی): پزشک شما را برای نمونه‌‌‌‌‌‌‌برداری به جراح و یا متخصص بیماری‌های پستان ارجاع میدهد. برای تشخیص سرطان، نمونه‌ای از مایع و یا بافت پستان را برمی‌دارند.
منبع: مؤسسه تحقیقات، درمان و آموزش سرطان
|
