آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی است که باعث درد، التهاب، خشکی و کاهش عملکرد مفاصل می‌شود. معمولاً این بیماری دارای الگوی متقارن است. بدان معنی که اگر یک زانو یا دست درگیر شود، زانو یا دست دیگر نیز مبتلا می‌شود. این بیماری معمولاً روی مفاصل مچ و انگشتان دست و حتی روی قسمتهای دیگر بدن (مجاور مفاصل) نیز تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این بیماران مبتلا، دچار احساس خستگی صبحگاهی و تب اتفاقی می‌شوند.
آرتریت روماتوئید در افراد مختلف آثار متفاوتی دارد. برای برخی افراد این بیماری حدود چند ماه تا چند سال طول می‌کشد و بدون اینکه آثار مخربی داشته باشد از بین می‌رود ولی در گروهی از افراد که شکل متوسط بیماری را تجربه می‌کنند در دوره‌ای علائم بدتر شده و در دوره‌ای احساس بهتری دارند. گروهی نیز، به نوع حاد مبتلا می‌شوند که چندین سال و گاهی تا پایان عمر طول می‌کشد و آثار مخرب جدی به جا گذاشته و باعث ناتوانی فرد می‌گردد.

• علائم
- مفاصل ملتهب و گرم
- الگوی متقارن در مفاصل درگیر
- التهاب مفاصل که اغلب در مچ و انگشتان دست دیده می‌شود.
- گاهی اوقات التهاب مفاصل روی مفاصل گردن، شانه، آرنج، ران، زانو ها و قوزک پا نیز اثر می‌گذارد.
- خستگی، تب گاهی اوقات
- درد و خشکی مفاصل که حدود سی دقیقه پس از برخواستن از خواب و استراحت طولانی اتفاق می‌افتد.
- علائمی که برای چندین سال طول می‌کشد.
- علائم متفاوت در میان بیماران مبتلا

• چگونه آرتریت روماتوئید ایجاد شده و پیشرفت می‌کند؟
انتهای استخوان‌ها با غضروف پوشیده شده که تحرک استخوان‌ها را ساده‌تر می‌کند و محل تلاقی دو استخوان ، مفصل نام دارد. مفاصل با کپسولی احاطه شده‌اند که آنها را حفاظت و حمایت می‌کند. این کپسول از بافت سینوویوم (synovium) تشکیل شده که مایع سینوویال (synovial) را تولید می‌کند.( مایعی شفاف که روغن مانند است و غضروف‌ها و استخوان‌ها را تغذیه می‌کند.)
آرتریت روماتوئید مشابه دیگر بیماری‌های روماتیسمی، یک بیماری اتوایمیون است. بدین معنا که سیستم ایمنی که در افراد نرمال، بدن را در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند، به دلیل نا مشخصی به بافت مفاصل حمله می‌کند. بدین ترتیب که گلبول‌های سفید خون که جز سیستم ایمنی هستند به سمت سینوو یوم مهاجرت کرده و باعث التهاب می‌شوند که از علائم آن گرمی، التهاب و درد مفاصل است. در طول پروسه التهاب سینوویوم که در حالت طبیعی نازک است به تدریج ضخیم شده و باعث تورم مفاصل می‌شود.
با پیشرفت آرتریت روماتوئید، سینوویوم ملتهب در محل مفصل به غضروف و استخوان حمله کرده و آنها را تخریب می‌کند. عضلات و تاندونهای مجاور به تدریج ضعیف شده و دیگر قادر نیستند به شکل طبیعی کار کنند.
دانشمندان معتقدند که این وقایع در سالهای نخستین ابتلاء به بیماری باعث تخریب استخوان‌ها می‌شود. که تشخیص زودهنگام و درمان به موقع بسیار با ارزش است.
بعضی مبتلایان به آرتریت روماتوئید دارای علائمی در اندام‌های دیگر بدن می‌باشند. بسیاری از بیماران به آنمی (کم خونی) مبتلا می‌شوند و تولید گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد. اثرات دیگر که کمتر اتفاق می‌افتد، شامل گردن درد و التهاب عروق خونی ریوی می‌باشد.

• شیوع و اثرات
آرتریت روماتوئید در تمام قومیت‌ها و گروهای سنی اتفاق می‌افتد. همانند بعضی بیماری‌های روماتیسمی شیوع آن در زنان حدود دو تا سه برابر بیش از مردان است. درد مفاصل یک پیامد اجتناب ناپذیر بیماری است. علاوه بر این بیشتر بیماران درجات مختلفی از افسردگی و اضطراب را تجربه می‌کنند. در بعضی افراد، آرتریت روماتوئید برروی فعالیت‌های روزانه طبیعی فرد اثر می‌گذارد و باعث از دست رفتن فرصت‌های شغلی و مختل شدن زندگی خانوادگی می‌شود.

• عوامل
هنوز دانشمندان علت تغییرات سیستم ایمنی را در آرتریت روماتوئید پیدا نکرده‌اند ولی عواملی مانند عوامل ژنتیکی، محیطی مانند عفونت‌های ویروسی و باکتریایی (بخصوص در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند)، فاکتورهای هورمونی و... در ایجاد آن مؤثر هستند.

• تشخیص
تشخیص آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه بیماری به دلایلی مشکل است. نخست اینکه یک تست مشخص برای تشخیص بیماری وجود ندارد. بعلاوه علائم در افراد مختلف متفاوت است. همچنین علائم می‌تواند با انواع دیگر بیماری‌های روماتیسمی مشابه باشد. بنابراین پزشکان انواع مختلفی از روش‌های تشخیصی را به کار می‌برند تا بتوانند مسیر صحیح درمانی را بپیمایند. مانند:
- سابقه پزشکی (پرونده پزشکی): شامل توضیحاتی است که بیمار از زمان و چگونگی شروع علائم بیان می‌کند.
- تستهای فیزیکی شامل شرح حال معاینه
- کمک گرفتن از تستهای آزمایشگاهی:یکی از تست‌های رایج فاکتور روماتوییدی (RF) است .( آنتی بادی که در خون بیشتر افراد مبتلا حضور دارد.) البته تست RF در تمامی مبتلایان در مراحل اولیه بیماری مثبت نیست و لی گاهی در بعضی افراد که تست RF مثبت است هنوز علائمی از بروز بیماری دیده نمی‌شود.
- تست‌های رایج آزمایشگاهی عبارتند از : شمارش گلبول‌های سفید خون ، آزمایش آنمی ( کم خونی ) و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز. CRP یا c-reactive protein تست رایج دیگری است که میزان فعالیت بیماری را اندازه گیری می‌کند.
- رادیوگرافی اشعه X : اشعه X برای تعیین درجه تخریب مفاصل کاربرد دارد.


• اهداف درمان
- تسکین درد و کاهش التهاب
- جلوگیری از تخریب مفاصل
- رضایمندی بیماران و توانمند ساختن آنها در انجام فعالیت‌های شخصی

• شیوه‌های درمان
* تغییر عادتها (تغییر شیوه زندگی)
انجام برخی تمرینات می‌تواند باعث بهبود توانایی‌های فرد شده و وابستگی شخص را به دیگران کم کند.
* استراحت و تمرین
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید باید تعادلی بین زمان استراحت و تمرینات ورزشی داشته باشند. در دوره تشدید بیماری، شخص نیاز به استراحت بیشتری دارد و در زمان فروکش نمودن بیماری باید تمرینات بیشتری انجام دهد. استراحت و آرامش به کاهش درد و التهاب مفاصل کمک می‌کند و از احساس خستگی می کاهد. ورزش برای سلامت و تقویت ماهیچه‌ها مهم است و باعث تحرک و انعطاف مفاصل می‌شود.

* مراقبت از مفاصل
بیشتر افراد از مفصل بند برای کاهش درد و التهاب مفاصل استفاده می‌کنند. این مفصل بند بیشتر برای مچ دست و قوزک پا استفاده می‌شود. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند در انتخاب یک مفصل بند مناسب کمک زیادی کند. راههای دیگر برای حفظ مفاصل، پوشیدن کفش‌های ساق بلند، نشستن روی توالت فرنگی و استفاده از تخت خواب و صندلی است.

* کاهش استرس
ترس از بیماری، خشم و برآشفتگی، ناامیدی همراه با درد، محدودیت در فعالیت‌های فیزیکی از حالت‌های هیجانی است که سطح استرس افراد مبتلا را افزایش می‌دهد. اگر چه هیچ مدرکی دال بر این مطلب که استرس عامل ایجاد روماتوئید آرتریت باشد، وجود ندارد ولی می‌تواند در افزایش احساس درد مؤثر باشد و زندگی را برای بیمار طاقت فرسا و سخت نماید. تمرین‌های تجسم فکری و ریلکسیشن می‌تواند در کاهش استرس و ایجاد آرامش کمک کننده باشد.
رژیم غذایی سالم:
رژیم غذایی با مقدار کافی کالری، پروتئین و کلسیم برای بیماران مفید است.

* اقلیم
بعضی از افراد معتقدند که تغییرات ناگهانی آب و هوا در وخیم شدن بیماری تأثیر به سزایی دارد ولی تاکنون این مسئله به اثبات نرسیده است که شرایط آب و هوایی در کاهش اثرات آرتریت مؤثر باشد.

* داروها
اکثر بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید از داروهای مسکن و کاهش دهنده التهاب (با تجویز پزشک) استفاده می‌کنند.برخی داروها نیز روند تخریبی بیماری را کاهش می‌دهند.
* جراحی
انواع مختلفی از جراحی‌ها برای بیمارانی که تخریب بافتی شدید دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
* جایگزینی مفاصل
این نوع جراحی برای کاهش درد و حفظ عملکرد مفاصل است.
* تجدید و نوسازی تاندون‌ها
این نوع جراحی بیشتر برای دست‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. Synovectoncy* برداشتن بافت‌های سینوویال را گویند. تهیه و تنظیم: نرگس دوستخواه زیر نظر : دکتر عبدالرحمن رستمیان منابع : www.cdc.gov www.msn.com