سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر شایع‌ترین اختلال روده بوده و به نامهای مختلفی مانند کولیت عصبی، کولیت مخاطی، کولون تحریک پذیر یا بی ثبات و.... شناخته شده است.
این بیماری، بیشتر در سنین زیر ۴۵ سال اتفاق می‌افتد. علت بیماری ناشناخته است ولی عواملی مثل استرس باعث شعله ور شدن بیماری می‌شود.
بیشترین تظاهر بیماران، درد شکمی است که همراه اسهال، یبوست و گاهاً هر دو توأم می‌باشد. درد شکمی بیشتر در قسمت بالای شکم (۲۵%)، سمت راست شکم (۲۰%)، سمت چپ شکم (۲۰%) و قسمت پایین شکم (۱۰%) و بقیه در قسمت‌های مختلف همراه هم می‌باشند. درد بیشتر بصورت کرامپی می‌باشد.
بیشترین علامت شایع در ابتدا بصورت یبوست است. مدفوع معمولاً سفت و با قطر باریک است. بیشتر بیماران، مدفوع را بطور کامل دفع نمی‌کنند و احتیاج به دفعات مکرر دفع پیدا می‌کنند. این علائم ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها و یا سال‌ها ادامه داشته باشد.
در گروهی دیگر از بیماران، اسهال شایع می‌باشد، اسهال معمولاً در حجم کم، شل و آبکی می‌باشد. حجم مدفوع در اکثر بیماران کمتر از ml200 است. اسهال بواسطه استرس‌های محیطی تشدید می‌شود. همچنین ویروس‌ها، انگل‌ها و عفونت‌ها نیز این بیماری را بدتر می‌کنند.
مدفوع ممکن است همراه چرک (موکوس) باشد. معمولاً خون در مدفوع دیده نمی‌شود مگر مواردی که بیمار بواسیر و یا سندرم سو جذب داشته باشد. این بیماران معمولاً شکم نفاخ و متسع داشته و گاز دفع می‌کنند. ۵۰-۲۵% بیماران، علائم گوارش از قبیل سو هاضمه، ترش کردن، سوزش سر دل و تهوع و استفراغ دارند.
تشخیص بیماری بر اساس علائم فیزیکی و کلینیکی بیمار می‌باشد. در موارد مشکوک از آزمایش مدفوع و در مواردی از کلونوسکوپی می‌توان استفاده نمود.
● درمان IBS
به سادگی می‌توان متوجه شد که IBS یک بیماری جدی نبوده و علائم آن اغلب با کاهش اضطراب و نگرانی و یک رژیم غذایی مناسب بهبود می‌یابد. بنابراین فرد می‌تواند با ایجاد تغییراتی در عادات غذایی خود پی ببرد که نسبت به چه نوع غذایی سازگاری ندارد و با اجتناب از مصرف آنها شدت علائم خود را کاهش دهد. البته ناسازگاری نسبت به غذاهای متنوع در افراد با یکدیگر تفاوت دارد.
افزودن فیبرو آب به رژیم غذایی به رفع یبوست یا اسهال کمک می‌کند. بهترین منبع فیبر، میوه‌ها، سبزیجات، غلات و حبوبات می‌باشند.
با افزایش فیبر موجود در رژیم غذایی باید مقدار آبی را که فرد در طول روز می‌نوشد نیز افزایش یابد زیرا افزایش فیبر بدون افزایش آب باعث یبوست می‌شود.
بنابراین یک رژیم غذایی مناسب به همراه افزایش مواد خوراکی سبوس دار و در برخی افراد استفاده از داروهایی با تجویز پزشک علائم را بهبود داده یا کامل از بین می‌برد. ولی ممکن است علائم با خوردن مواد غذایی که با بدن فرد سازگاری ندارد و یا با افزایش اضطراب مجدداً بروز کند. زیرا روده همیشه تمایل پاسخگویی به استرس را دارد.
● معمولاً چه نوع مواد غذایی باعث ایجاد علائم IBS می‌شوند؟
- مواد غذایی که حاوی مقدار قابل توجهی کافئین هستند مانند قهوه، چای، شکلات
- محصولات لبنی شامل شیر، پنیر، کره و ماست
- انواع حبوبات و غلات
- مواد غذایی چرب مانند روغن، کره، گوشت‌های چرب
- شیرین کننده‌های مصنوعی
بعلاوه افراد سیگاری باید توجه داشته باشند که احتمال دارد علائم آنها به وسیله نیکوتین تشدید شود.
این مواد غذایی باعث بروز اسهال در برخی افراد و یا یبوست در برخی دیگر می‌شود ولی باید توجه داشت که شروع یک رژیم غذایی مناسب و منظم و اجتناب از مصرف برخی مواد غذایی باید با تجویز پزشک باشد و جهت جلوگیری از کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم و اساسی در بدن باید مواد مغذی دیگری به صورت مکمل غذایی جانشین این نوع مواد شوند.
● چه باید کرد؟
- ورزش کنید.
- هرگونه استرس را کاهش دهید
- از مصرف مواد تحریک کننده مثل ادویه، فلفل، آدامس، الکل، کافئین و قهوه پرهیز کنید
- سیگار را ترک کنید
- مواد غذایی نفخ زا را از رژیم غذایی خود حذف کنید
- غذاهای حجیم و پرچرب را استفاده نکنید.
- حتی الامکان از نوشیدن آب زیاد هنگام غذا خوردن پرهیز شود
- از تندخوری و مصرف با عجله غذا پرهیز شود
- توصیه‌های پزشک خود را پیگیری نمائید.
- در موارد یبوست از رژیم با فیبر بالا مانند سبزی، میوه، آب میوه تازه استفاده نمائید و در موارد اسهال داروهای ضداسهال (با تجویز پزشک) کمک کننده است.
تهیه و تنظیم: دکتر فاطمه صراف‌ها