۰۶ نحوه معاینه مصدوم

۰۶ نحوه معاینه مصدوم

قبل از انجام معاینه کامل مصدوم، ابتدا باید تمامی علائم حیاتی بررسی شوند. برای معاینه همیشه از ناحیه سر آغاز کرده و بررسی‌های خود را رو به پائین ادامه دهید. در معاینه مصدوم از هر دو دست خود استفاده نموده و طرفین بدن مصدوم را با هم مقایسه کنید که با این روش هرگونه تورم و یا تغییر شکل بیشتر آشکار خواهد گردید.
۱- برای جستجو کردن علائمی که می‌توانند نشانگر شکستگی احتمالی جمجمه باشند، منجمله خونریزی، تورم و فرورفتگی کاسه سر، باید دست‌های خود را بدقت روی آن ناحیه حرکت دهید. مراقب باشید مصدومی را که احتمال وجود صدمات گردنی دارد، به خصوص اگر بیهوش باشد حتی المقدور حرکت ندهید.
۲- به طور واضح نزدیک هر دو گوش او صحبت کنید تا عکس العمل او را نسبت به صوت مشاهده نمائید. ببینید آیا خون و یا مایعی روشن مانند آب یا مخلوطی از این دو از گوش مصدوم خارج می‌گردد یا خیر؟ چرا که خروج این گونه مایعات می‌تواند نشانگر وجود صدمات درون جمجمه باشد.
۳- موارد زیر را باید در مورد چشمها بررسی کنید: باز بودن چشمها، اندازه مردمک‌ها (گشادی یا تنگی مردمک و مساوی بودن اندازه مردمک دو چشم با هم) و پاسخ دهی مردمکها به تابیدن نور (در وضعیت سلامت هر دو مردمک باید پس از تابش نور مقداری تنگ‌تر گردد). وجود جسم خارجی، خون و کبودی در سفیدی چشم (صلبیه) را هم مورد جستجو قرار دهید.
۴- ناحیه بینی را مشابه گوش از نظر وجود خون، مایع روشن یا مخلوطی از آن دو بررسی کنید.
۵- سرعت انجام تنفس، عمق و چگونگی انجام تنفس را ثبت کنید. به وجود هر گونه بوی خاصی در نفس بیمار، جراحت دهانی و یا بی نظمی خطوط دندان‌ها توجه کنید. لب‌ها را از لحاظ وجود سوختگی در آنها معاینه نمائید. از باز بودن راههای هوایی اطمینان حاصل کنید (راههای هوایی ممکن است توسط دندان مصنوعی یا شکسته، خون، غذا یا برگشت زبان به عقب بسته شده باشند)
۶- دما، رنگ و حالت پوست را مشاهده کنید. مثلاً وجود پوست سرد، رنگ پریده و مرطوب می‌تواند وجود شوک را مطرح سازد. صورت داغ و پرخون می‌تواند نشان دهنده حمله قلبی و یا تب باشد. یک زمینه ته رنگ آبی می‌تواند از کمبود اکسیژن خبر دهد. وجود این تغییرات را به ویژه باید در نواحی لب‌ها، گوش‌ها و پوست صورت مورد توجه قرار دهید.
۷- یقه و لباس‌های اطراف گردن را شل کرده و به دنبال مشاهده مواردی نظیر گردنبندهای هشدار دهنده مسائل طبی و یا وجود یک سوراخ روی نای که در اثر عمل جراحی ایجاد گردیده است (است و ما Stoma) باشید . انگشتان دست خود را به آرامی روی ستون مهره‌ها از قاعده جمجمه تا پایین ترین حد ممکنه حرکت دهید بدون آنکه تغییری در وضعیت قرارگیری مصدوم ایجاد نمائید و مواردی مثل درد و یا بهم خوردن نظم و ترتیب را در ناحیه فقرات بررسی کنید .
۸- قفسه سینه را از لحاظ حرکات قفسه سینه، وجود هر گونه تغییر شکل، بی نظمی، حساسیت و یا بروز احساس دلخراش و ناراحت کننده در حین تنفس را مورد توجه قرار دهید.
۹- به آرامی مسیر هر دو استخوان ترقوه و شانه‌ها را از لحاظ وجود هر نوع تغییر شکل، بی نظمی و حساسیت به لمس مورد معاینه و بررسی قرار دهید.
۱۰- از مصدوم بخواهید که مفصل‌های اندام فوقانی خود را خم و راست کند و به حرکات آرنج‌ها، مچ‌ها و انگشتان در او توجه نمائید. رنگ انگشتان را مورد توجه قرار دهید، مثلاً رنگ پریدگی و یا رنگ آبی - خاکستری می‌تواند نشانگر وجود مشکل در جریان خون باشد. در ناحیه قدامی ساعدها بدنبال اثرات ناشی از تزریقات و یا وجود دستبندهای پزشکی بگردید. بررسی نبض را می‌توانید در نواحی مچ دست‌ها و یا گردن انجام دهید.
۱۱- علائم حاکی از اختلالات حسی و یا حرکتی را در اندام‌ها مورد بررسی قرار دهید. برای معاینه ستون فقرات (بدون حرکت دادن مصدوم) به نرمی دست خود را در ناحیه فرو رفته پشت قرار داده و مسیر فقرات را بدون برهم زدن موقعیت مصدوم از لحاظ تورم و حساسیت به درد لمس کنید.
۱۲- سطح قدامی شکم را بدنبال یافتن شواهدی از وجود خونریزی به آرامی لمس کنید و مواردی چون انقباض شدید دیواره عضلانی شکم و یا دردناک بودن آن در لمس را مورد توجه قرار دهید.
۱۳- هر دو طرف ناحیه لگن را با اعمال فشار مختصری لمس کنید و اندکی لگن را حرکت دهید تا در صورت وجود شکستگی در آن بتوانید به تشخیص برسید.
۱۴- از مصدوم بخواهید که بنوبت پاهایش را بلند کند و قوزک پاها و زانوهایش را حرکت دهد. مواردی مثل خونریزی، تورم، تغییر شکل و حساسیت به درد را با مشاهده و لمس کردن جستجو کنید.
۱۵- وضعیت حسی و حرکتی را در پنجه‌های پاها بررسی کرده و به رنگ این نواحی نیز توجه نمائید. پوست به رنگ آبی – خاکستری ممکن است نشان دهنده وجود صدمات ناشی از سرما و یا وجود اختلال در سیستم گردش خون باشد.

منبع: مبانی کمک‌های اولیه، ترجمه: دکتر نادر سید رضوی.
انتشارات: مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران. چاپ اول .۱۳۸۳.